خندیدن در خانه ای که می سوخت - در کوتاهی یک قصه

در کوتاهیِ یک قصه به هم برخوردیم

هم‌دیگر را نشناختیم

آدرسِ مشترکی دستمان بود

هر دو مات ماندیم

یکی از کنارمان گذشت

نگاهی به هر دومان کرد  سر تکان داد، گفت: 

« معلوم نیست چه بلایی سرمان آمده »

برگشت  هر سه با هم دست دادیم

هم‌دیگر را نشناختیم

زیرچشمی به ساعت‌هامان نگاه کردیم

در سه ساعتِ مختلف بودیم

با آدرسی مشترک.

انگار هر سه‌مان را از سه قصة متفاوت

بیرون کرده بودند.

هیچ یک از ما، کسی را که از ما حرف می‌زد نمی‌شناختیم

رفته‌رفته بیش‌تر شدیم  زمان‌ها بیش‌تر شدند

و کسانی که کاملاً شبیهِ ما بودند با ما دست دادند و نشناختند

کوچه پر شد خیابان پر شد  شهر پر

و کسی که از ما حرف می‌زد  قطعش کرد 

:: قطعه ای از کتاب خندیدن در خانه ای که می سوخت؛ اثر زنده یاد شهرام شیدایی 

در کوتاهی یک قصه به هم برخوردیم

در کوتاهیِ یک قصه به هم برخوردیم

هم‌دیگر را نشناختیم

آدرسِ مشترکی دستمان بود

هر دو مات ماندیم

یکی از کنارمان گذشت

نگاهی به هر دومان کرد  سر تکان داد، گفت: 

« معلوم نیست چه بلایی سرمان آمده »

برگشت  هر سه با هم دست دادیم

هم‌دیگر را نشناختیم

زیرچشمی به ساعت‌هامان نگاه کردیم

در سه ساعتِ مختلف بودیم

با آدرسی مشترک.

انگار هر سه‌مان را از سه قصة متفاوت

بیرون کرده بودند.

هیچ یک از ما، کسی را که از ما حرف می‌زد نمی‌شناختیم

رفته‌رفته بیش‌تر شدیم  زمان‌ها بیش‌تر شدند

و کسانی که کاملاً شبیهِ ما بودند با ما دست دادند و نشناختند

کوچه پر شد خیابان پر شد  شهر پر

و کسی که از ما حرف می‌زد  قطعش کرد 

:: قطعه ای از کتاب خندیدن در خانه ای که می سوخت؛ اثر زنده یاد شهرام شیدایی 

خندیدن در خانه ای که می سوخت - صدای کسی

صدای کسی را دوباره می‌سازند

چهرة کسی را دوباره می‌آورند

غافل‌گیر از این‌که بازجویی‌ست یا چه

  غافل‌گیر از این‌که برگشتی شده در زمان یا تو

□

و می ‌بینم که سایه‌های غلیظی پشتِ سرم می‌ایستند

 آماده که گلویم را

آماده که با باتوم

   آماده که با پوتین و لگد و سیلی . . . 

و تک‌صدایی که اتاق را می‌دَرَد از هم:

     ــ برا آش خوردن نیاوُردیمِت این‌جا

  برا شناسایی آوُردیمِت کثافت!

 □

و بعد از ساعت‌ها

  صدای بازسازی‌شده

  چهرة آمده، خم می‌شود در من

نگاهم می‌کند

می‌چرخد رو به مأمورها :

ــ نه! نتونستم بشناسمش .

    □

و حالا در میانِ یک قبریم  با استخوان‌هایمان

و صدای کودکانه‌ای که با استخوان‌هایش بازی می‌کند :

باید راحتمون بذارن  نه ؟ ما که نمی‌خوایْم خودمونو بشناسیم ؟ 

:: قطعه ای از کتاب خندیدن در خانه ای که می سوخت؛ اثر زنده یاد شهرام شیدایی 

صدای کسی را دوباره می‌سازند

صدای کسی را دوباره می‌سازند

چهرۀ کسی را دوباره می‌آورند

غافل‌گیر از این‌که بازجویی‌ست یا چه

   غافل‌گیر از این‌که برگشتی شده در زمان یا تو

□

و می ‌بینم که سایه‌های غلیظی پشتِ سرم می‌ایستند

  آماده که گلویم را

آماده که با باتوم

    آماده که با پوتین و لگد و سیلی . . . 

و تک‌صدایی که اتاق را می‌دَرَد از هم:

      ــ برا آش خوردن نیاوُردیمِت این‌جا

   برا شناسایی آوُردیمِت کثافت!

  □

و بعد از ساعت‌ها

   صدای بازسازی‌شده

   چهرة آمده، خم می‌شود در من

نگاهم می‌کند

می‌چرخد رو به مأمورها :

ــ نه! نتونستم بشناسمش .

     □

و حالا در میانِ یک قبریم  با استخوان‌هایمان

و صدای کودکانه‌ای که با استخوان‌هایش بازی می‌کند :

باید راحتمون بذارن  نه ؟ ما که نمی‌خوایْم خودمونو بشناسیم ؟ 

:: قطعه ای از کتاب خندیدن در خانه ای که می سوخت؛ اثر زنده یاد شهرام شیدایی 

خندیدن در خانه‌ای که می سوخت - رادیو

یک باطریِ نو در رادیو 

تمامِ بعدازظهر اخبار، موزیک.

*

ماهی‌گیرها آمدند و گذشتند

خواب‌آلوده نگاه می‌کردم

همة بعد ازظهر را با خود می‌بُردند

با بوی ماهی‌ها در سبد

با چکمه‌هاشان با چهره‌هاشان.

*

غلت که زدم

    مادر از جلوِ چشمم گذشت

بدونِ لبخند   بدونِ حرف

غلت که زدم

نموریِ دیوارها را حس کردم

دو سال از زندانِ کسی را

از این پهلو به آن پهلو گذراندم

صدای ظرفِ غذایش را

صداهایی که از ماخولیای او بیرون می‌آمد

*

داروها  رنگِ قرص‌ها

سوتِ کشتی‌ها.

موزیکی که از رادیو پخش می‌شد

با خود پارچة سفیدی می‌آورْد و می‌کشید

روی مغازه‌ها که تعطیل می‌شدند

روی شهرها که تغییر می‌کردند

روی ارتش که رژه می‎رفت

*

پسرِ یکی از ماهی‌گیرها بالایِ سرم :

« مامان مامان! اینجا یه مَرد خوابیده

مُرده! نگاش کن

      رادیوشَم بازه

 مامان! شاید مُـرده! »

« خفه شو! بیا از این‌جا بریم »

*

نمرة عینکِ کسی بالا می‌رفت

حتماً یکی از نزدیکانم بوده

 یا کسی که می‌شناختمش

چهرة کسی داشت به زیرِ آب‌ها می‌رفت

*

ممکن بود از همان جایی که خوابیده بودم

  حرکت کرده باشم

اسمِ رمز را به خاطر نمی‌آورم

     تصویرِ یکی از ماهی‌ها در سبد به جای آن نشسته

  *

پسرِ ماهی‌گیر برگشته

با ترس کلاهم را برمی‌دارد

   نان می‌گذارد  یک نصفه‌سیب

کلاهم را می‌دزدد.

*

اسم‌هاشان را به هم‌دیگر می‌گویند و دست می‌دهند

      می‌توانست یکی از اسم‌ها مالِ من باشد

یکی از دست‌ها

عروسی‌ست شاید  صفِ تئاتر است

*

خُنکی  بعد سرما  بعد سینوزیت

      *

« موقعیتت را به ما گزارش بده

     اگر صدای مرا می‌شنوی موقعیتت را به ما گزارش بده »

ستاره‌های فوتبال  ستاره‌های سینما

غلت می‌زنم

صدای درِ آهنی

    جای کلمه‌ها را نمی‌دانم

صدای ظرفِ غذا

     جای آدم‌ها را نمی‌دانم

« موقعیتت را به ما گزارش بده »

اینها هیچ‌کدام مالِ من نیست!

   باید مُـرد و منتظر ماند.

*

صدای سگ‌ها

   گنگ و دور

    بعد دسته‌جمعی  نزدیک‌تر

پسرک با یکی دیگر آمده

      و این بار

   نوبتِ رادیو بوده. 

:: قطعه ای از کتاب خندیدن در خانه ای که می سوخت؛ اثر زنده یاد شهرام شیدایی 

یک باطری نو در رادیو

⊙

یک باطریِ نو در رادیو 

تمامِ بعدازظهر اخبار، موزیک.

*

ماهی‌گیرها آمدند و گذشتند

خواب‌آلوده نگاه می‌کردم

همة بعد ازظهر را با خود می‌بُردند

با بوی ماهی‌ها در سبد

با چکمه‌هاشان با چهره‌هاشان.

*

غلت که زدم

     مادر از جلوِ چشمم گذشت

بدونِ لبخند   بدونِ حرف

غلت که زدم

نموریِ دیوارها را حس کردم

دو سال از زندانِ کسی را

از این پهلو به آن پهلو گذراندم

صدای ظرفِ غذایش را

صداهایی که از ماخولیای او بیرون می‌آمد

*

داروها  رنگِ قرص‌ها

سوتِ کشتی‌ها.

موزیکی که از رادیو پخش می‌شد

با خود پارچة سفیدی می‌آورْد و می‌کشید

روی مغازه‌ها که تعطیل می‌شدند

روی شهرها که تغییر می‌کردند

روی ارتش که رژه می‎رفت

*

پسرِ یکی از ماهی‌گیرها بالایِ سرم :

« مامان مامان! اینجا یه مَرد خوابیده

مُرده! نگاش کن

       رادیوشَم بازه

  مامان! شاید مُـرده! »

« خفه شو! بیا از این‌جا بریم »

*

نمرة عینکِ کسی بالا می‌رفت

حتماً یکی از نزدیکانم بوده

  یا کسی که می‌شناختمش

چهرة کسی داشت به زیرِ آب‌ها می‌رفت

*

ممکن بود از همان جایی که خوابیده بودم

   حرکت کرده باشم

اسمِ رمز را به خاطر نمی‌آورم

     تصویرِ یکی از ماهی‌ها در سبد به جای آن نشسته

   *

پسرِ ماهی‌گیر برگشته

با ترس کلاهم را برمی‌دارد

   نان می‌گذارد  یک نصفه‌سیب

کلاهم را می‌دزدد.

*

اسم‌هاشان را به هم‌دیگر می‌گویند و دست می‌دهند

      می‌توانست یکی از اسم‌ها مالِ من باشد

یکی از دست‌ها

عروسی‌ست شاید  صفِ تئاتر است

*

خُنکی  بعد سرما  بعد سینوزیت

       *

« موقعیتت را به ما گزارش بده

     اگر صدای مرا می‌شنوی موقعیتت را به ما گزارش بده »

ستاره‌های فوتبال  ستاره‌های سینما

غلت می‌زنم

صدای درِ آهنی

     جای کلمه‌ها را نمی‌دانم

صدای ظرفِ غذا

      جای آدم‌ها را نمی‌دانم

« موقعیتت را به ما گزارش بده »

اینها هیچ‌کدام مالِ من نیست!

   باید مُـرد و منتظر ماند.

*

صدای سگ‌ها

    گنگ و دور

    بعد دسته‌جمعی  نزدیک‌تر

پسرک با یکی دیگر آمده

      و این بار

    نوبتِ رادیو بوده. 

:: قطعه ای از کتاب خندیدن در خانه ای که می سوخت؛ اثر زنده یاد شهرام شیدایی 

خندیدن در خانه ای که می سوخت - جای خالی

جای خالیِ یک واژه

که تو از زنده گیِ من برداشته‌ای

مرا به دویدن واداشته.

*

جسد را از دریا گرفته‌ایم

       دویدن قطع شده

  اولین بار نیست که می‌میری

*

جالی خالیِ یک آدم

   که از میانِ ما برداشته شده

   با دوایری پر فشار، ما را به خلأ می‌کشانَد

*

ملافه‌ای رویش کشیده بودند

   و بعضی‌ها سیاه ـــــــــــــــ

*

جای خالیِ یک چهره یک صدا

و بعد بیماریِ فکرکردن

باتلاقِ خاطره‌ها

*

حلقة نامزدی

از دستِ بیرون‌مانده از ملافه

انگشتانِ بادکرده

*

دنبالِ چند اسم و چند فعل می‌گشتم

بیرون از مغز

دنبالِ چیزهایی که تمامش کنند

*

ساحل، عجیب‌ترین ساحل .

هیچ‌کس به هیچ‌کس نگاه نمی‌کرد

    فقط روی شن‌ها ،

سایه‌ها به سایه‌ها

*

جدیتِ مرگ

به واژه‌ها حرف‌ها نگاه‌ها  راه نمی‌داد

پلنگ  دیگر نامرئی شده بود

و دیگر ناخوداگاهِ همة ما

به شکلِ عجیبی راه می‌رفت

روزِ اول .

     روزِ دوم .

روزِ سوم . 

:: قطعه ای از کتاب خندیدن در خانه ای که می سوخت؛ اثر زنده یاد شهرام شیدایی 

جای خالیِ یک واژه

جای خالیِ یک واژه

که تو از زنده گیِ من برداشته‌ای

مرا به دویدن واداشته.

*

جسد را از دریا گرفته‌ایم

       دویدن قطع شده

  اولین بار نیست که می‌میری

*

جالی خالیِ یک آدم

    که از میانِ ما برداشته شده

   با دوایری پر فشار، ما را به خلأ می‌کشانَد

*

ملافه‌ای رویش کشیده بودند

    و بعضی‌ها سیاه ـــــــــــــــ

*

جای خالیِ یک چهره یک صدا

و بعد بیماریِ فکرکردن

باتلاقِ خاطره‌ها

*

حلقة نامزدی

از دستِ بیرون‌مانده از ملافه

انگشتانِ بادکرده

*

دنبالِ چند اسم و چند فعل می‌گشتم

بیرون از مغز

دنبالِ چیزهایی که تمامش کنند

*

ساحل، عجیب‌ترین ساحل .

هیچ‌کس به هیچ‌کس نگاه نمی‌کرد

    فقط روی شن‌ها ،

سایه‌ها به سایه‌ها

*

جدیتِ مرگ

به واژه‌ها حرف‌ها نگاه‌ها  راه نمی‌داد

پلنگ  دیگر نامرئی شده بود

و دیگر ناخوداگاهِ همة ما

به شکلِ عجیبی راه می‌رفت

روزِ اول .

     روزِ دوم .

روزِ سوم . 

:: قطعه ای از کتاب خندیدن در خانه ای که می سوخت؛ اثر زنده یاد شهرام شیدایی 

خندیدن در خانه ای که می سوخت - آزادی که بپذیری

آزادی که بپذیری

     آزادی که بگویی نه

و این

    زندانِ کوچکی نیست.

آزادی که ساعت‌ها دست‌هایت در هم قفل شوند

چشم‌هایت بروند و برنگردند، خیره! خیره بمان

و ما اسمِ اعظم را به کار می‌بریم:

    _اسکیزوفرنیک.

آزادی که کتاب‌ها  جمع شوند زیرِ دیرکی که تو را به آن بسته‌اند

 و یکی‌شان

آتش را شروع کند.

آزادی که به هیچ قصه و شهر و کوچه‌ای

به هیچ زمانی برنگردی

و از اتاق‌های هتل

صدای خنده به گوش برسد. 

:: قطعه ای از کتاب خندیدن در خانه ای که می سوخت؛ اثر زنده یاد شهرام شیدایی